กามนิตพากย์ภาษาไทยของเสฐียรโกเศศและนาคะประทีป แสดงแนวคิดสำคัญว่า หนทางแห่งความสุขสงบของปุถุชนตั้งอยู่บนรากฐานของการมุ่งมั่นพัฒนาปัญญา จนเรียนรู้ที่จะขจัดความลุ่มหลงในรัก โดยแสดงในโครง เรื่องที่สื่อความขัดแย้งระหว่างความหวังให้รักสมปรารถนาของกามนิตและวาสิฏฐี กับจิตที่เป็นอิสระหลุดพ้นได้เมื่อรู้จักแปรความพิศวาสให้เป็นความเมตตาในฐานะกัลยาณมิตร ดังที่วาสิฏฐีช่วยอนุเคราะห์ชี้ทางดับความรุ่มร้อน ให้แก่กามนิตภายหลังที่ตนรู้แจ้ง แต่ที่ส าคัญที่สุดคือ มนุษย์จะพ้นทุกข์ได้ก็ต่อเมื่อต้องพัฒนาปัญญาจนล่วงรู้ทางแก้ปัญหา หลักการตระหนักในศักยภาพตนเองเพื่อขจัดความเขลานี้เป็นแนวคิดมนุษยนิยมตามคติพุทธ ที่แฝงในการ สร้างคู่เปรียบตัดกันระหว่างการบรรลุนิพพานมีญาณและจิตสงบของกามนิตและวาสิฏฐีบนสวรรค์ กับการเวียนว่ายในวัฏสงสารของปวงเทพที่ยังเขลา เพราะยึดติดในอิทธิฤทธิ์และสถานะจอมปลอม